Про деякі проблеми оцінки впливу на довкілля малих гідроелектростанцій в Україні

Автор(и)

  • Yurii S. Vlasiuk Національний університет водного господарства та природокористування, Рівне, Ukraine https://orcid.org/0000-0002-6359-733X
  • Dmytro V. Stefanyshyn Інститут телекомунікацій і глобального інформаційного простору НАНУ (ІТГІП), Київ, Національний університет водного господарства та природокористування (НУВГП), Рівне, Ukraine https://orcid.org/0000-0002-7620-1613

DOI:

https://doi.org/10.32347/2411-4049.2019.3.79-92

Ключові слова:

екологізація природокористування, екологічна безпека, мала гідроенергетика, малі гідроелектростанції, оцінка впливу на довкілля

Анотація

Однією з нагальних проблем сьогодення є екологізація природокористування, яку визнано в якості однієї із засадничих складових новітньої концепції «стійкого» (або «сталого») розвитку. Прийнятий в 2017 р. Закон України «Про оцінку впливу на довкілля» відкрив нові можливості для проведення екологічної експертизи та регулювання потенційно небезпечної діяльності, пов’язаної з природокористуванням, із залученням в процеси прийняття рішень широкої громадськості.
Згідно з цим Законом до видів планованої діяльності та об’єктів, які можуть мати значний вплив на довкілля та підлягають оцінці впливу на довкілля, віднесено також гідроелектростанції на річках незалежно від їх потужності. Таким чином, на законодавчому рівні визнано, що і так звані «малі гідроелектростанції» здатні негативно впливати на довкілля і мають вважатися екологічно і соціально небезпечними, допоки протилежне не буде встановлено за результатами екологічної експертизи.
Саме через малу потужність гідроустановок в численних публікаціях різних вітчизняних авторів в свій час була сформована і продовжує відстоюватися думка, що малі гідроелектростанції не можуть негативно впливати на довкілля і є екологічно безпечними. Завдяки цьому мала гідроенергетика отримала статус «зеленої» енергетики і державну підтримку у вигляді всіляких послаблень, зокрема і за рахунок «зеленого» тарифу. Аналіз повідомлень про плановану діяльність, яка підлягає оцінці впливу на довкілля, що надходять в Єдиний Реєстр із оцінки впливу на довкілля, та матеріалів звітів з оцінки впливу на довкілля показує, що приватні інвестори у своїх планах відверто зловживають наданими ним преференціями. Повідомлення про плановану діяльність, звіти з оцінки впливу на довкілля готуються відверто неякісно та непрофесіонально, здебільшого особами, які або не мають жодного відношення до проблематики досліджень, або дотримуються думки про абсолютну екологічну безпеку об’єктів малої гідроенергетики. В результаті інформація, яка надається громадськості, часто виявляється неповною, односторонньою, перекрученою, а подекуди і такою, що жодним чином не відповідає дійсності.
В статті висвітлено найбільш гострі проблеми, що виникли по ходу практичної реалізації Закону України «Про оцінку впливу на довкілля» щодо будівництва та експлуатації малих гідроелектростанцій, на які мають звернути увагу науковці та інженери, посадовці та громадськість.

Біографії авторів

Yurii S. Vlasiuk, Національний університет водного господарства та природокористування, Рівне

Аспірант

Dmytro V. Stefanyshyn, Інститут телекомунікацій і глобального інформаційного простору НАНУ (ІТГІП), Київ, Національний університет водного господарства та природокористування (НУВГП), Рівне

Доктор технічних наук, провідний науковий співробітник ІТГІП, професор кафедри гідротехнічного будівництва та гідравліки НУВГП

Посилання

Reimers, N.F. (1990). Natural Resources Use: Dictionary-Reference. Moscow: Dumka, 637 p. (In Russian).

Constitution of Ukraine: Adopted at the Fifth Session of the Verkhovna Rada of Ukraine on June 28, 1996. 1996. No. 30. Retrieved from https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/ 254%D0%BA/96-%D0%B2%D1%80. (in Ukrainian).

Zgurovsky, M.Z. (2006). Sustainable Development in Global and Regional Dimensions: An Analysis According to 2005. Kyiv: Polytechnica, 84 p. (in Ukrainian).

Stefanyshyn, D.V., Stefanyshyna-Gavryliuk, Yu.D. (2017). Optimizing the structure of the investment portfolio in environmental management based on a pair-wise comparison of alternatives taking into account the risk of unused opportunities. System Research and Information Technologies, №3, 107-116. (in Ukrainian).

On Environmental Impact Assessment: Law of Ukraine No. 2059-VIII of 23 May 2017 Official Bulletin of Ukraine. (2017). №50. P. 5. Verkhovna Rada (BBR) Bulletin, No. 29, Art. 315. Retrieved from http://zakon.rada.gov.ua/laws/show/2059-19. (in Ukrainian).

Poznyak, E. (2007). Environmental Impact Assessment and Public Participation in the Form of Public Environmental Assessment: International Legal and National Legal Aspects. Bulletin of the Kyiv National University after Taras Shevchenko. Law sciences. 74-76, 126-129. (in Ukrainian).

Andrusevich, A.O. (2011). Environmental Impact Assessment in Ukraine: Addressing the Problem in Europe. Analytical document, 18 p. (in Ukrainian).

Environmental Impact Assessment and Public Participation: An Analytical Comparative Review of European and Ukrainian Legislation and Recommendations for the Implementation of European Standards in Ukraine. (2013). [for Science ed. D. Skrylnikov and E. Alekseeva], Lviv: EPL, 96 p. (in Ukrainian).

Tchaikovska, N. (2017). Legal aspects of environmental impact assessment. Scientific journal of the National Academy of Public Prosecutor of Ukraine, №4, 214-223. (in Ukrainian).

Samoilenko, Yu. (2017). Improvement of the environmental impact assessment system in the context of environmental support of projects. Economic discourse. International scientific journal, Vol. 3, 109-117. (in Ukrainian).

Alekseeva, E. (2017). Environmental Impact Assessment: Opportunities for the Public (Handbook) [for Science ed. O. Kravchenko]. Lviv: Manuscript Company Publishing House, 36 p. (in Ukrainian).

Sidor, V. (2018). Environmental Impact Assessment: The law works, problems remain. Entrepreneurship, economy and law. Environmental law, №6, 142-146. (in Ukrainian).

Landau, Yu.O., Stashuk I.V. (2018). The importance of hydropower in the development of the Ukrainian UES in accordance with NES-2035 and environmental challenges. Hydropower of Ukraine, 1-2, 3-6. (in Ukrainian).

Alekseeva, E. (2018). A popular commentary on the Law of Ukraine “On Environmental Impact Assessment”. For the title. ed. O. Kravchenko. Lviv: Manuscript Company Publishing House, 60 p. (in Ukrainian).

Convention on Access to Information, Public Participation in Decision-Making and Access to Justice in Environmental Matters (Aarhus Convention). Retrieved from https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/994_015. (in Ukrainian).

Landau, Yu.A. (2012). The main trends in the development of hydropower in Ukraine. Technogenic safety. Scientific works, Volume 53, Issue 40, 82-86. (In Russian).

Development of heat power engineering and hydropower. (2013). Baseev, Ye. T., Bileka, B. D., Vasiliev, Ye. P., et al .; Science ed. Klymenko, V. M., Landau, Yu. O., Sigal, I. Ya. 399 p. Retrieved from http://energetika.in.ua/ua/books/book-3/part-2/section-2/2-8. (in Ukrainian).

Strobot, M.V. (2012). The current state and prospects of development of hydroelectric power in Ukraine. Business navigator, No. 1 (27), 66-70. (in Ukrainian).

Pop, S.S. (2013). Hydropower potential of Transcarpathia: state and prospects of its rational use. Scientific Bulletin of Uzhgorod Univ. Series: Geography. Land management. Nature management. Uzhgorod: Hoverla, No. 2, 98-111. (in Ukrainian).

Vasko, P.F., Vasko, V.P., Ibrahimova, M.R. (2015). Small hydropower in the structure of the electricity sector of Ukraine. Renewable energy, № 3, 53-61. (in Ukrainian).

Vasko, P.F., Moroz, A.V. (2016). Potential of utilization of hydropower resources of the main small rivers of Ukraine. Renewable energy, № 3, 50-56. (in Ukrainian).

Environmental Impact Assessment. Unified registry. Retrieved from http://eia.menr.gov.ua/search. (in Ukrainian).

National Renewable Energy Action Plan for 2020: Approved by the Decree of the Cabinet of Ministers of Ukraine dated 01.10.2014 № 902-р. Retrieved from https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/902-2014-%D1%80/stru. (in Ukrainian).

Hydropower development program for the period up to 2026. (2016). Approved by the order of the Cabinet of Ministers of Ukraine from 13.07.2016. № 552-r. Retrieved from http://zakon2.rada.gov.ua/laws/show/552-2016-%D1%80#n7. (in Ukrainian).

Stefanyshyn, D.V. (2015). Socio-ecological problems of renewal and modernization of small hydropower plants in Ukraine. Hydropower of Ukraine, № 1-2, 18-22. (in Ukrainian).

Atayev, S.V., Stefanyshyn, D.V. (2015). Prediction of changes in hydrological and morphological characteristics of rivers in the feasibility study of small hydroelectric rehabilitation projects. Environmental safety and natural resources. Coll. Sciences. works. No. 17. Kyiv: ITGIP of NASU, KNUBA, 57-64. (in Ukrainian).

Atayev, S.V., Stefanyshyn, D.V. (2015). Prospects for restoration of small hydropower plants in Ukraine in the context of environmentally friendly environmental management. Environmental safety and natural resources. Coll. Sciences. works. No. 18. Kyiv: ITGIP of NASU, KNUBA, 5-11. (in Ukrainian).

Stefanyshyn, D.V., Benatov, D.E. (2017). On the prospects for the development of the hydropower complex of Ukraine in the context of environmental management. International Youth Scientific Ecological Forum “Ecobaltics” (August 24-27, 2017, Grodno, Republic of Belarus): Proceedings - Grodno: Grodn Publishing House. Gos. Agrarian. Univ., 100-108. (In Russian).

Stefanyshyn, D.V. (2017). On the prospects for the development of domestic hydropower in the context of plans for the construction of a cascade of hydroelectric power stations in the Dniester Canyon. Environmental safety and natural resources. Collection of scientific works. Issue 23 (№ 1-2). Kyiv : ІТGІP NASU, KNUCА, P. 5-19. (in Ukrainian).

Stefanyshyn, D.V. (2017). On the risks of hydropower construction in the Dniester canyon. Mathematical modeling in economy. № 1-2, P. 172-183. (in Ukrainian).

Stefanyshyn, D.V. (2018). On peculiarities of hydropower development in the world and in Ukraine. Environmental safety and natural resources, Issue 25 (№ 1), Kyiv, KNUBA, ITGIP of NASU, 12-23.

Vlasyuk, Yu.S., Stefanyshyn, D.V. (2018). On problems and prospects of small hydropower engineering in Ukraine. Mathematical Modeling in Economy, №1, 2018, 126-138. (in Ukrainian).

Stefanyshyn, D.V. (2018). Some critical remarks and suggestions for supporting the sustainable development of hydropower in Ukraine. Hydropower of Ukraine, № 1-2, 6-12. (in Ukrainian).

Stefanyshyn, D.V., Vlasyuk, Yu.S. (2018). To the issue of comparative analysis of water-energy characteristics of small and large hydroelectric power plants of Ukraine being parts of waterworks with reservoirs. Mathematical Modeling in Economy, №2, 71-83. (in Ukrainian).

Identification and Designation of Heavily Modified and Artificial Water Bodies. CIS Working Group 2.2. 10 December 2002. 11 p. Retrieved from http://www.wrrl-info.de/docs/ HMWBpolicysummary101202.pdf.

Securing Water for Ecosystems and Human Well-being: The Importance of Environmental Flows. Copyright ©2009, Swedish Water House (SWH). Р. 52. Retrieved from https://cmsdata.iucn.org/downloads/securing_water_for_ecosystems_and_human_ well_being.pdf.

Managing Water under Uncertainty and Risk. The United nations World Water Development Report 4. Vol. 1. Published by UNESCO. 2012. 407 p. Retrieved from http://www.unesco.org/new/fileadmin/MULTIMEDIA/HQ/SC/pdf/WWDR4%20Volume%201-Managing%20Water%20under%20Uncertainty%20and%20Risk.pdf.

Igor Tinny. Retrieved from https://znaj.ua/dossier/58-igor-vladislavovich-tinniy. (in Ukrainian).

Testov, P. Cascade of ponds instead of the river Sluch? Ecology, law, man. Retrieved from http://epl.org.ua/announces/kaskad-stavkiv-zamist-richky-sluch/. (in Ukrainian).

DBN B.2.4-3: 2010. Hydrotechnical, energy and reclamation systems and structures, underground mining. Waterworks. Substantive provisions. (2010). Kyiv: Ministry of Regional Development and Construction of Ukraine, 37 p. (in Ukrainian).

##submission.downloads##

Опубліковано

2019-09-24

Як цитувати

Vlasiuk, Y. S., & Stefanyshyn, D. V. (2019). Про деякі проблеми оцінки впливу на довкілля малих гідроелектростанцій в Україні. Екологічна безпека та природокористування, 31(3), 79–92. https://doi.org/10.32347/2411-4049.2019.3.79-92

Номер

Розділ

Інформаційні ресурси та системи